Gào Thét (呐喊) – Tác phẩm đánh dấu thời kỳ chuyển mình của văn học Trung Quốc
“Gào Thét” (呐喊) là tuyển tập truyện ngắn đầu tay của nhà văn Lỗ Tấn (鲁迅) – cây đại thụ của nền văn học hiện đại Trung Quốc. Ra đời vào năm 1923, tác phẩm không chỉ phản ánh hiện thực xã hội Trung Quốc đương thời mà còn thể hiện tiếng nói mạnh mẽ thức tỉnh dân tộc, với ngôn ngữ sắc bén, tư duy phản biện sâu sắc. “Gào Thét” đã mở đầu cho phong trào Ngũ Tứ, đồng thời đặt nền móng cho nền văn học tả thực hiện đại.
1. Giới thiệu tác giả Lỗ Tấn (鲁迅)
Lỗ Tấn (1881–1936) tên thật là Chu Chương Thọ (周树人), quê ở Thiệu Hưng, tỉnh Chiết Giang. Ông là một trong những nhà tư tưởng lớn, đồng thời là nhà văn, nhà phê bình văn học có ảnh hưởng bậc nhất Trung Quốc thế kỷ 20. Lỗ Tấn khởi đầu sự nghiệp bằng con đường y học nhưng sau đó từ bỏ để dấn thân vào văn học với lý do: “Cứu tâm hồn người Trung Quốc còn quan trọng hơn cứu thân thể.”
Lỗ Tấn dùng ngòi bút của mình để phản ánh sự trì trệ, lạc hậu, áp bức trong xã hội Trung Hoa thời Mãn Thanh và thời Dân Quốc, từ đó khơi gợi ý thức phản kháng, cải cách và thức tỉnh con người. Tác phẩm “Gào Thét” là biểu hiện tiêu biểu cho tinh thần ấy.
2. Tổng quan về tác phẩm Gào Thét (呐喊)
2.1. Hoàn cảnh ra đời
“Gào Thét” được xuất bản lần đầu năm 1923, gồm 14 truyện ngắn viết trong giai đoạn 1918–1922, giai đoạn chuyển giao giữa văn hóa phong kiến và hiện đại ở Trung Quốc. Tác phẩm ra đời trong bối cảnh phong trào Ngũ Tứ (1919) diễn ra mạnh mẽ, với mục tiêu cải cách triệt để nền văn hóa Trung Hoa.
2.2. Danh sách các truyện ngắn tiêu biểu
-
Nhật ký người điên (狂人日记)
-
A Q chính truyện (阿Q正传)
-
Thuốc (药)
-
Gió thu (风波)
-
Cô gái tóc rối (头发的故事)
-
Bức tường (一件小事)
-
Chào năm mới (祝福)
-
Quê hương (故乡)
3. Phân tích nội dung và chủ đề chính
3.1. Tiếng gào thét chống lại lễ giáo phong kiến
“Nhật ký người điên” – truyện ngắn đầu tiên trong tuyển tập – chính là một tuyên ngôn nghệ thuật của Lỗ Tấn. Người điên nhìn thấy xã hội quanh mình đầy rẫy “ăn thịt người”, tức là những luật lệ hà khắc, lễ giáo vô nhân đạo. Đây là sự phê phán trực diện vào Nho giáo phong kiến vốn được xem là trụ cột của xã hội Trung Hoa suốt hàng ngàn năm.
3.2. Sự tha hóa và u mê của con người
Trong truyện “A Q chính truyện”, nhân vật chính A Q là hình mẫu tiêu biểu cho tâm lý tự an ủi, tự huyễn hoặc, cam chịu áp bức. Lỗ Tấn xây dựng hình tượng này như một lời cảnh tỉnh: nếu người dân không thức tỉnh, không vượt lên sự hèn nhát thì dân tộc sẽ mãi chìm trong lạc hậu.
3.3. Bi kịch của số phận cá nhân
“Thuốc” và “Chúc phúc” là hai truyện ngắn thể hiện bi kịch của những con người nhỏ bé trong xã hội. Trong “Thuốc”, mẹ của tử tù Hạ Du mang bánh bao tẩm máu để chữa bệnh lao cho con – phản ánh niềm tin mù quáng vào mê tín. Trong “Chúc phúc”, người đầy tớ Hương Linh bị hủy hoại bởi định kiến và sự khắc nghiệt của lễ giáo.
3.4. Nỗi nhớ quê hương và hoài niệm tuổi thơ
Truyện “Quê hương” thể hiện một nỗi buồn sâu sắc: quê hương không còn như xưa, bạn bè trở nên xa cách, tình cảm không thể hàn gắn. Qua đó, Lỗ Tấn khơi gợi tâm thức về sự thay đổi trong lòng người và xã hội.
4. Giá trị nghệ thuật của tác phẩm
4.1. Lối viết hiện thực và châm biếm sắc sảo
Lỗ Tấn sử dụng ngôn ngữ bình dị, đời thường, nhưng có sức gợi lớn. Lối viết giàu tính hiện thực kết hợp châm biếm, trào phúng đã giúp ông vạch trần bản chất phi lý của xã hội đương thời một cách đau xót nhưng không kém phần sâu cay.
4.2. Kết cấu truyện ngắn đặc sắc
Các truyện trong “Gào Thét” thường ngắn gọn, kết cấu chặt chẽ, có điểm nhấn rõ ràng. Nhân vật được xây dựng đa dạng, có chiều sâu nội tâm, không chỉ mang tính biểu tượng mà còn sống động, gần gũi.
4.3. Tính biểu tượng cao
Nhiều chi tiết trong truyện mang tính biểu tượng mạnh mẽ, như ánh trăng, máu, bánh bao tẩm máu, tiếng gào,… cho thấy nỗi đau, nỗi sợ, và khát vọng sống của con người.
5. Ý nghĩa và ảnh hưởng của “Gào Thét”
“Gào Thét” được xem là tác phẩm mở đầu cho văn học hiện đại Trung Quốc, đánh dấu bước ngoặt lớn từ văn học cổ điển sang văn học phản ánh hiện thực xã hội. Nó cũng góp phần thay đổi tư duy của nhiều thế hệ trí thức Trung Quốc và các quốc gia châu Á trong thế kỷ 20.
Tác phẩm không chỉ có giá trị văn học, mà còn mang ý nghĩa xã hội – lịch sử – tư tưởng rất lớn, thể hiện niềm tin của Lỗ Tấn vào khả năng thức tỉnh dân tộc bằng ngôn từ.
6. Trích đoạn tiêu biểu
“Cứu chữa cho những kẻ còn sống, đáng giá hơn là làm lễ cầu siêu cho người đã chết.”
— Lỗ Tấn, “Nhật ký người điên”
“A Q chết rồi, nhưng A Q trong tâm lý xã hội vẫn còn sống dai dẳng.”
— Lỗ Tấn, “A Q chính truyện”
7. Ai nên đọc tác phẩm “Gào Thét”?
-
Học sinh, sinh viên chuyên ngành văn học, lịch sử, xã hội học
-
Những ai quan tâm đến tiến trình hiện đại hóa văn học châu Á
-
Người yêu thích tác phẩm có chiều sâu tư tưởng, phản ánh hiện thực
-
Những người đang tìm kiếm góc nhìn phê phán xã hội cũ để soi chiếu hiện tại
Kết luận
“Gào Thét” không chỉ là một tác phẩm văn học đơn thuần, mà còn là bản hùng ca của một thời đại khủng hoảng, một lời cảnh tỉnh về sự lạc hậu và nhu cầu thức tỉnh dân tộc. Với cách viết mạnh mẽ, sắc bén và giàu tính biểu tượng, Lỗ Tấn đã để lại một dấu ấn không thể xóa nhòa trong lịch sử văn học thế giới. Nếu bạn đang tìm kiếm một tác phẩm giúp hiểu sâu hơn về xã hội Trung Quốc đầu thế kỷ 20 và bản chất con người, thì “Gào Thét” chính là lựa chọn không thể bỏ qua.
HSK 1 Standard Course (Textbook) tải trực tiếp từ Internet Archive — bao gồm cả phiên bản PDF, EPUB, TEXT và audiobook blcup.com+15Thư viện Internet+15YouTube+15.
